เตน วุตฺตํ – ‘‘อสงฺขตํ ขนฺธโต ฐเปตฺวา ตีหิ ขนฺเธหิ, เอเกนายตเนน, เอกาย ธาตุยา สงฺคหิตา’’ติฯ สญฺญากฺขนฺธปกฺเข ปเนตฺถ สญฺญํ อปเนตฺวา เวทนาย สทฺธิํ ตโย ขนฺธา สงฺขาราทีสุ สงฺขารกฺขนฺธํ อปเนตฺวา รูปเวทนาสญฺญาวเสน ตโย ขนฺธา เวทิตพฺพาฯ

[180] ทุติเย – จตูหิ ขนฺเธหีติ วิญฺญาณวชฺเชหิฯ เต หิ นิโรเธน ขนฺธสงฺคเหน อสงฺคหิตา หุตฺวา อายตนธาตุสงฺคเหน สงฺคหิตาฯ

[181] ตติเย – ทฺวีหีติ เวทนาสญฺญากฺขนฺเธหิฯ รูปารูปชีวิตินฺทฺริเยน หิ เวทนาสญฺญาวิญฺญาณกฺขนฺธา จ ขนฺธสงฺคเหน อสงฺคหิตาฯ เตสุ ปน เวทนาสญฺญาว อายตนธาตุสงฺคเหน สงฺคหิตาฯ เตน วุตฺตํ – ‘‘เวทนาสญฺญากฺขนฺเธหี’’ติฯ อิมินา อุปาเยน สพฺพตฺถ ขนฺธเภโท เวทิตพฺโพฯ อิโต ปรญฺหิ ขนฺธานํ นามมตฺตเมว วกฺขามฯ

[182] จตุตฺเถ – ตีหิ ขนฺเธหีติ อิตฺถินฺทฺริยปุริสินฺทฺริเยสุ เวทนาสญฺญาสงฺขาเรหิ, เวทนาปญฺจเก รูปสญฺญาสงฺขาเรหิ; สทฺธินฺทฺริยาทีสุ ผสฺสปริโยสาเนสุ รูปเวทนาสญฺญากฺขนฺเธหิฯ เวทนาย เวทนากฺขนฺธสทิโสว ตณฺหุปาทานกมฺมภเวสุ สงฺขารกฺขนฺธสทิโสว วินิจฺฉโยฯ

[183] ปญฺจเม – ชาติชรามรเณสุ ชีวิตินฺทฺริยสทิโสวฯ ฌาเนน ปน นิพฺพานํ สุขุมรูปํ สญฺญา จ ขนฺธสงฺคเหน อสงฺคหิตา หุตฺวา อายตนธาตุสงฺคเหน สงฺคหิตาฯ ตสฺมา ตํ สนฺธาย รูปกฺขนฺธสญฺญากฺขนฺธานํ วเสน ทฺเว ขนฺธา เวทิตพฺพาฯ

[184] ฉฏฺเฐ – โสกาทิตฺตเย เวทนาย สทิโสฯ อุปายาสาทีสุ สงฺขารสทิโสฯ ปุน เวทนาย เวทนากฺขนฺธสทิโส, สญฺญาย สญฺญากฺขนฺธสทิโส, เจตนาทีสุ สงฺขารกฺขนฺธสทิโส วินิจฺฉโยฯ อิมินา อุปาเยน สตฺตมปญฺหาทีสุปิ สงฺคหาสงฺคโห เวทิตพฺโพติฯ

อสงฺคหิเตนสงฺคหิตปทวณฺณนาฯ

4. จตุตฺถนโย สงฺคหิเตนสงฺคหิตปทวณฺณนา

[191] อิทานิ สงฺคหิเตนสงฺคหิตปทํ ภาเชตุํ สมุทยสจฺเจนาติอาทิ อารทฺธํฯ ตตฺถ ยํ ขนฺธาทีหิ สงฺคหิเตน ขนฺธาทิวเสน สงฺคหิตํ, ปุน ตสฺเสว ขนฺธาทีหิ สงฺคหํ ปุจฺฉิตฺวา วิสฺสชฺชนํ กตํฯ ตํ ขนฺธายตนธาตูสุ เอกมฺปิ สกลโกฏฺฐาสํ คเหตฺวา ฐิตปเทสุ น ยุชฺชติฯ สกเลน หิ ขนฺธาทิปเทน อญฺญํ ขนฺธาทิวเสน สงฺคหิตํ นาม นตฺถิ, ยํ อตฺตโน สงฺคาหกํ สงฺคณฺหิตฺวา ปุน เตเนว สงฺคหํ คจฺเฉยฺยฯ ตสฺมา ตถารูปานิ ปทานิ อิมสฺมิํ วาเร น คหิตานิฯ ยานิ ปน ปทานิ สงฺขาเรกเทสํ วา อญฺเญน อสมฺมิสฺสํ ทีเปนฺติ – เวทเนกเทสํ วา สุขุมรูปํ วา สทฺเทกเทสํ วา, ตานิ อิธ คหิตานิฯ เตสํ อิทมุทฺทานํ –

‘‘ทฺเว สจฺจา ปนฺนรสินฺทฺริยา, เอกาทส ปฏิจฺจปทา;

อุทฺธํ ปุน เอกาทส, โคจฺฉกปทเมตฺถ ติํสวิธ’’นฺติฯ

ปญฺหา ปเนตฺถ ทฺเวเยว โหนฺติฯ ตตฺถ ยํ ปุจฺฉาย อุทฺธฏํ ปทํ, ตเทว เยหิ ธมฺเมหิ ขนฺธาทิวเสน สงฺคหิตํ, เต ธมฺเม สนฺธาย สพฺพตฺถ เอเกน ขนฺเธนาติอาทิ วุตฺตํฯ ตตฺรายํ นโย – สมุทยสจฺเจน หิ ตณฺหาวชฺชา เสสา สงฺขารา ขนฺธาทิสงฺคเหน สงฺคหิตาฯ ปุน เตหิ ตณฺหาว สงฺคหิตาฯ สา ตณฺหา ปุน สงฺขาเรเหว ขนฺธาทิสงฺคเหน สงฺคหิตาติฯ เอเสว นโย สพฺพตฺถฯ อรูปธมฺมปุจฺฉาสุ ปเนตฺถ สงฺขารกฺขนฺโธ วา เวทนากฺขนฺโธ วา เอโก ขนฺโธ นามฯ รูปธมฺมปุจฺฉาสุ รูปกฺขนฺโธฯ ปริเทวปุจฺฉาย สทฺทายตนํ เอกํ อายตนํ นามฯ สทฺทธาตุ เอกา ธาตุ นาม, เสสฏฺฐาเนสุ ธมฺมายตนธมฺมธาตุวเสเนว อตฺโถ เวทิตพฺโพติฯ

สงฺคหิเตนสงฺคหิตปทวณฺณนาฯ

5. ปญฺจมนโย อสงฺคหิเตนอสงฺคหิตปทวณฺณนา

[193] อิทานิ อสงฺคหิเตน อสงฺคหิตปทํ ภาเชตุํ รูปกฺขนฺเธนาติอาทิ อารทฺธํฯ ตตฺถ ยํ ขนฺธาทีหิ อสงฺคหิเตน ขนฺธาทิวเสน อสงฺคหิตํ, ปุน ตสฺเสว ขนฺธาทีหิ อสงฺคหํ ปุจฺฉิตฺวา วิสฺสชฺชนํ กตํฯ